HAYÂ İMANDANDIR - Sözlükte ‘utanma, çekinme, vazgeçme’ gibi anlamlara gelen hayâ; ahlaki manada, kınanma endişesiyle kurallara aykırı davranmaktan kaçınma ve bunu sağlayan duygu demektir. İnsanın yaratılıştan sahip olduğu hayâ duygusunun gelişmesinde ve davranışlara yansımasında dinin önemli bir yeri vardır. Peygamberimiz; “Her dinin bir ahlakı vardır; İslam’ın ahlakı da hayâdır.” (İbn Mâce, Zühd, 17), “Hayâ imandandır.” (Buhârî, Îmân, 16), “Hayâ bütünüyle hayırdır.” (Müslim, İmân, 61), “Hayâ sadece hayır (iyilik) getirir.” (Buhârî, Edeb, 77) ve “Dört haslet peygamberlerin sünnetindendir. Hayâ, güzel koku sürünmek, misvak kullanmak ve evlenmek.” (Tirmizî, Nikâh, 1) buyurmak suretiyle hayânın, müslümanların en belirleyici ahlaki nitelikleri ve değer ölçüleri arasında bulunması gerektiğini ifade etmiştir. Peygamberimizin konuyla ilgili hadisleri; hayânın imanla ilişkisine dikkat çekmenin yanı sıra, onun bütünüyle hayır olduğuna ve her türlü hayra vesile olduğuna vurgu yapmaktadır. İslam âlimlerinin; ‘Allah’ın emir ve yasaklarına aykırı davranmaktan sakınmak’ tanımıyla daha geniş bir anlam kazanan hayâ duygusu, bu yönüyle sadece birey vicdanına bağlı ahlaki bir özellik olarak kalmayıp, toplumsal huzur ve barışa da önemli katkıları olan bir ameldir.
