Bir yanda çocuğunun konuşmamasından yakınan aileler, bir yanda kelime sayısının yaşına uygun olup olmadığını merak edenler, diğer yanda ise birden fazla dili bebeklikten nasıl öğretebileceklerini düşünenler. Kısacası çocuklarımızın dil gelişimi, merak ettiğimiz önemli konulardandır.
Bebeğimizin ilk kelimesi hepimizin anılarında yer alır. İlk kelimeleri genellikle anne, babadır. Onları ne zaman söylemesi gerekir; kaç aylıkken kaç kelimesi olmalı, önemlidir.
Bebekler, bir sorun yoksa doğarken konuşma ve dil yeteneği ile doğarlar. Kendi dili kullanamasa da bebeklerin dil öğrenimi doğumla başlar. Sesleri duyarlar. Kendileri ise isteklerini çeşitli sesler çıkararak bildirirler. Altıncı aydan sonra ba-ba-ba gibi hecelemeler olur. Bebeklerin doğuştan getirdikleri bu yeteneklerini kullanmalarını ve geliştirmelerini etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar; biyolojik, gelişimsel ve psikososyal olarak ayrıştırılabilir. Duyma sorunu, görme sorunu ve yarık damak-dudak benzeri sorunları olan çocukların konuşmalarında da sorun çıkar. Ayrıca zihinsel gerilik, serebral palsi, otizm, yaygın gelişimsel bozukluk gibi durumlar dil gelişiminde sorunlara neden olurlar.
Dil gelişimini etkileyen en önemli faktörlerin başında, sosyal çevresi gelir. Bebekler doğumdan başlayarak çevrelerinin onlarla kurduğu sözel iletişim sayesinde ana dillerini öğrenirler. Bu nedenle doğduğu andan başlayarak bebekle konuşmak çok önemlidir. Bebeğe bakım veren kişilerin bebekle kurdukları sözel uyaranlar arttıkça, bebeğin dil gelişimi zenginleşmektedir. Bu nedenle kendisiyle az konuşulan, bakım sağlayan kişinin, annenin az sözel iletişim kurduğu çocuklarda dil gelişimi gecikmektedir. Benzer şekilde çocuk yuvalarında büyüyen bebeklerin dil gelişimi geri kalır. Bunun nedeni sadece uyaran azlığıdır. Bakım verenlerin az konuştuğu, bebekle sözel ilişkinin az olduğu durumlara televizyon eklenebilir. Kendileri konuşmasa da televizyonun çocuğun dil gelişimini sağlayacağını düşünen aileler sorun yaşamaktadır. Ama bebekle birlikte izler ve onunla izlenenleri sözel olarak paylaşır, konuşurlarsa sorun çıkmaz.
Ev içinde ve çevresinde kurduğu sözel iletişim, çocuğun konuşma gelişimi yanı sıra sağlıklı dil öğrenimi için de önemlidir. Birçok erişkin, çocuklarla konuşurken “bebeksi” konuşmaya çalışırlar. Oysa bebeğin öğrenmesi gereken normal konuşma dilidir. Bu nedenle çocuklarla konuşurken kelimeleri düzgün söylemek önemlidir. Çünkü bu konuşmalar bebeğin dil gelişimini belirlemektedir. Yine çocukla sözel iletişimin kısıtlı kelimelerle ve erişkine söylendiği biçimden farlı kurulması, dil gelişimini olumsuz etkilemektedir. Oyun oynamak ve oyun oynarken çocukla konuşmak, dikkatini yöneltmesi için yönergeler vermek dil gelişimine katkıda bulunur. Toplumda genel bilgi olarak bilinen kız çocuklarının daha erken konuşmaları ve dil gelişimlerinin daha hızlı olduğu doğrudur. Ancak bu, geç yaşlara değin erkek çocuklarının konuşmamasını normal karşılamaya ve erkek çocuklarda olan sorunların geç saptanmasına neden olabilmektedir. Birbirleriyle daha sıkı ilişkisi olan ikizlerin, erişkinlerle sözel iletişiminin daha az olması nedeniyle konuşmaya daha geç başlayabildikleri bilinmektedir.
Okul öncesi eğitim, kreş ortamında yaşıtlarıyla olma dil gelişimini olumlu etkiler. Dil gelişiminin iyi olması, okul döneminde çocuğun başarısını arttıran olumlu etkenlerden biridir.